ਮੁਲਕ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ’ਤੇ ਕੋਵਿਡ ਦਾ ਗਹਿਰਾ ਪਰਛਾਵਾਂ

 

ਮੁਲਕ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ’ਤੇ ਕੋਵਿਡ ਦਾ ਗਹਿਰਾ ਪਰਛਾਵਾਂ

ਕੋਵਿਡ-19 ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਸਪੈਨਿਸ਼-ਫਲੂ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਸਦਕਾ 1918 ਤੋਂ 1920 ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ 5 ਕਰੋੜ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਫਲੂ ਦਾ ਸ਼ੋਕਮਈ ਲੱਛਣ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਤਬਾਹੀ ਮਚਾਉਂਦੀਆਂ ਲਾਗ ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ-ਦਰ-ਲਹਿਰਾਂ ਚੱਲੀਆਂ ਸਨ, ਐਹੋ ਜਿਹੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਜੋ ਕਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ ਦੀਆਂ ਦੇਖੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਸਾਲ ਦੇ ਫਰਵਰੀ ਮਹੀਨੇ, ਜਦੋਂ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਕੋਵਿਡ ਦੀ ਦੂਜੀ ਲਹਿਰ ਜੋਰਾਂ ’ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਚੁੱਕੀ ਸੀ, ਭਾਰਤ ਆਵਦੇ ਆਪ ਨੂੰ ਵਧਾਈਆਂ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਮੁਦਰਾ ਵਿੱਚ ਵਿਚਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਇਸ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਾਲ ਵਿਚਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਵਾਇਰਸ ਕਾਬ ੂਹੇਠ ਹੈ ਅਤੇ 2020-21 ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਅੱਧ ਵਾਲੇ ਮੰਦਵਾੜੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਰਥਿਕ ਮੁੜ-ਸੰਭਾਲੇ ਦੀ ਆਮਦ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਪਰ ਅੱਧ ਮਾਰਚ ਤੱਕ ਇਹ ਚਮਕਦਾ ਆਸ਼ਾਵਾਦ ਝੂਠਾ ਸਾਬਤ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕੇਸਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਸੀ। 20 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ 259000 ਨਵੇਂ ਕੇਸਾਂ ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਅਤੇ 24 ਘੰਟਿਆਂ ’ਚ 1761 ਮੌਤਾਂ ਹੋ ਗਈਆਂ।

.... ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ, ਸਾਰੇ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਖਤ ਤਾਲਾਬੰਦੀ ਵਰਗੀ ਤਾਲਾਬੰਦੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਤਾਂ ਜੋ ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਵਾਲਾ ਢਾਂਚਾ ਮਰੀਜਾਂ ਨੂੰ ਝੱਲਣ ਤੋਂ ਅਸਮਰੱਥ ਨਾ ਹੋ ਜਾਵੇ, ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਖੇਤਰ ਆਵਦੀ ਸਿਹਤ ਸਮਰੱਥਾ ਵਿੱਚ ਲੋੜੀਂਦਾ ਵਾਧਾ ਕਰ ਲੈਣ। ਇਸ ਦਾ ਸਿੱਟਾ ਇਹ ਨਿਕਲਿਆ ਕਿ ਭਾਰਤ ਪਿਛਲੇ 40 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਮੰਦਵਾੜੇ ਵਿੱਚ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਪਿਛਲੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ (2020-21) ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਘਰੇਲੂ ਪੈਦਾਵਾਰ ਪਹਿਲੀ ਤਿਮਾਹੀ ਵਿੱਚ -23.9 ਫੀਸਦੀ ਹੇਠਾਂ ਆਈ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਤਿਮਾਹੀ ਵਿੱਚ -7.5 ਫੀਸਦੀ ਹੇਠਾਂ ਆਈ। ਮਨੁੱਖੀ ਕੀਮਤ ਇਹ ਤਾਰਨੀ ਪਈ ਕਿ ਲੱਖਾਂ ਨੌਕਰੀਆਂ ਖੁੱਸ ਗਈਆਂ। ਇਕ ਖੋਜ ਕੇਂਦਰ ਦੀ ਖੋਜ ਦਾ ਅੰਦਾਜਾ ਹੈ ਕਿ 750-1500 ਰੁਪਏ ਰੋਜਾਨਾ ਕਮਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 9.9 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਘਟ ਕੇ 6.6 ਕਰੋੜ ਰਹਿ ਗਈ। ਯਾਨੀ 3.3 ਕਰੋੜ ਲੋਕ ਇਸ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਵਾਲੀ ਆਮਦਨ-ਪਰਤ ਵਿੱਚ ਧੱਕੇ ਗਏ। ਭਾਰਤੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਦੀ ਨਜਰਸਾਨੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕੇਂਦਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੋਂ ਸਤੰਬਰ ਤੱਕ 1.9 ਕਰੋੜ ਤਨਖਾਹਦਾਰ ਮੁਲਾਜਮ ਆਵਦੀਆਂ ਨੌਕਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਧੱਕੇ ਗਏ। ਜਦੋਂ ਕਿ  ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਸਰਵੇ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ ਕਿ ਲਘੂ, ਛੋਟੇ ਅਤੇ ਦਰਮਿਆਨੀਆਂ ਸਨਅਤੀ ਇਕਾਈਆਂ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ 2.5 ਤੋਂ 3 ਕਰੋੜ ਨੌਕਰੀਆਂ ਖਤਮ ਹੋਈਆਂ। ਐਕਸ਼ਨ ਏਡ ਇੰਡੀਆ ਨਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਐਨ. ਜੀ. ਓ. ਜਿਹੜੀ ਹੇਠਲੇ ਗਰੁੱਪਾਂ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਗੈਰ-ਸੰਗਠਤ ਖੇਤਰ ਦੇ 80 ਫੀਸਦੀ ਕਾਮਿਆਂ ਦਾ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਦੀ ਤਾਲਾਬੰਦੀ ਦੌਰਾਨ ਰੁਜਗਾਰ ਖੁੱਸ ਗਿਆ ਹੈ।

ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਇੱਕ ਵਾਰਫੇਰ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਸੁਨਹਿਰੀ ਆਰਥਿਕ ਖੇਤਰ ਹੈ ਜਿਥੇ 2020-21 ਦੌਰਾਨ 3.50 ਫੀਸਦੀ ਵਿਕਾਸ ਦਰ ਬਰਕਰਾਰ ਰਹਿਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ।

 (ਸੰਖੇਪ, ਇੰਡੀਆ ਟੂਡੇ ਮਈ 30, 2021

 (ਸਵੇਤਾ ਪੁੰਜ ਅਤੇ ਐਮ.ਜੀ.ਮਾਰਨ)