3.ਸੰਸਾਰ ਆਰਥਿਕਤਾ ’ਤੇ ਪਵੇਗੀ ਹੋਰ ਮਾਰ 

ਰੂਸ-ਯੂਕਰੇਨ ਜੰਗੀ ਟਕਰਾਅ ਸੰਸਾਰ ਸਾਮਰਾਜੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਝਟਕਾ ਬਣ ਕੇ ਆਇਆ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਕੋਰੋਨਾ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਕਾਰਨ ਲੁੜਕ ਰਹੀ ਸੰਸਾਰ ਆਰਥਿਕਤਾ ਅਜੇ ਉੱਭਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੋਈ ਕਿ ਹੁਣ ਕਾਰੋਬਾਰੀਆਂ ਲਈ ਇਹ ਨਵਾਂ ਝਟਕਾ ਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਸੰਸਾਰ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਹੁਣ ਤੇਲ, ਧਾਤਾਂ ਤੇ ਖੇਤੀ ਵਸਤਾਂ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਘਟਣ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ। 

ਰੂਸ ’ਤੇ ਆਰਥਿਕ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਲੱਗਣਾ ਤੇ ਜੰਗੀ ਖੇਤਰ ’ਚੋਂ ਸਪਲਾਈ ਚੇਨ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣਾ ਦੋ ਅਜਿਹੇ ਪਹਿਲੂ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਜਿਨਸਾਂ ਦੇ ਵਪਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਰਿਸਕ ’ਚ ਪਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਰੂਸ ਉਪਰ ਅਮਰੀਕਾ ਤੇ ਯੂਰਪੀ ਯੂਨੀਅਨ ਵੱਲੋਂ ਮੜੀਆਂ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਕਾਰਨ ਬੈਂਕਾਂ ਦੇ ਭਗਤਾਂ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋਣਗੇ ਤੇ ਰੂਸ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਵੀ ਜਾਮ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਰੂਸ ਨਾਲ ਵਪਾਰ ’ਚ ਵਧੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦਾ ਅਸਰ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਹੋਣਾ ਹੈ ਕਿਉਂ ਕਿ ਰੂਸ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਵੱਖ ਵੱਖ ਮਾਮਲਿਆਂ ’ਚ  ਨਿਰਭਰਤਾ ਹੈ । ਸੰਸਾਰ ਪੱਧਰ ਤੇ ਸਾਮਰਾਜੀ ਸੰਸਾਰੀਕਰਨ ਨੇ ਵਪਾਰਕ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਬਣਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ  ।

ਇਕੱਲੇ ਰੂਸ ਨੇ ਹੀ 2020 ’ਚ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਤੇਲ ਦਾ 12 ਪਰਸੈਂਟ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਗੈਸ ਦਾ 16 ਪਰਸੈਂਟ ਵੀ ਰੂਸ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਸੀ। ਅਜਿਹੇ ਧਾਤ ਦਾ ਲਗਪਗ ਸੰਸਾਰ ਉਤਪਾਦਨ ’ਚੋਂ ਅੱਧ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿਹੜੀ ਕਾਰਾਂ ’ਚ ਨਿਕਾਸ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।  ਇਉਂ ਹੀ ਯੂਕਰੇਨ ਸੰਸਾਰ ਦੀਆਂ  ਕਣਕ ਬਰਾਮਦਾਂ ਦਾ 12 ਪ੍ਰਸੈਂਟ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਮੱਕੀ ਦੀ ਸੰਸਾਰ ਬਰਾਮਦ ਦਾ 13ਪ੍ਰਸੈਂਟ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਚੀਨ ਦੀ ਮੱਕੀ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ਦਾ 90 ਪਰਸੈਂਟ ਹਿੱਸਾ 2019 ਦੇ ਸਾਲ ’ਚ ਕੱਲੇ ਯੂਕਰੇਨ ਤੋਂ ਹੀ ਆਇਆ ਸੀ ਅਜਿਹੀਆਂ ਸਪਲਾਈ ਲਾਈਨਾਂ ’ਚ ਵਿਘਨ ਸਮੁੱਚੇ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰੇਗਾ। ਇਸ ਖੱਪੇ ਨੂੰ ਇੰਨੀ ਜਲਦੀ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਬਾਕੀ ਮੁਲਕ ਨਹੀਂ ਪੂਰ ਸਕਦੇ।

ਰੂਸ ਤੇ ਯੂਰਪੀ ਮੁਲਕਾਂ ਦੀ ਕਿੰਨੇ ਹੀ ਖੇਤਰਾਂ ਚ ਨਿਰਭਰ ਹੈ । ਰੂਸ ਤੇ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਸਿਰਫ ਰੂਸ ਦਾ ਹੀ ਹਰਜਾ ਨਹੀਂ ਕਰਨਗੀਆਂ ਇਹ ਯੂਰਪੀ ਮੁਲਕਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਬੁਰੀ ਤਰਾਂ ਅਸਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਨਗੀਆਂ। ਇਸ ਮਾਰ ਤੋਂ ਅਮਰੀਕਾ ਖੁਦ ਵੀ ਪਾਸੇ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦਾ। ਰੂਸ ਯੂਕਰੇਨ ਜੰਗ ਸੁਰੂ  ਹੁੰਦਿਆਂ ਹੀ ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ ਭੋਜਨ ਖੇਤਰ ਦੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਨੂੰ ਆਂਚ ਆਉਣ ਦੇ ਖਦਸ਼ੇ ਜ਼ਾਹਰ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਮੈਕਡੋਨਲਡ ਤੇ ਕੇਐਫਸੀ ਨੇ ਫ਼ਿਕਰ ਜ਼ਾਹਿਰ ਕੀਤਾ ਸੀ  ਕੇ ਰੂਸ ਅੰਦਰ ਉਨਾਂ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ ਹਨ ਇਕੱਲੇ ਕੇਐਫਸੀ ਦੀਆਂ ਹੀ ਰੂਸ ਅੰਦਰ 1000 ਥਾਵਾਂ ’ਤੇ ਵਿਕਰੀ ਕੇਂਦਰ ਹਨ।  ਇਉਂ ਹੀ ਬਰਗਰ ਕਿੰਗ ਨਾਂ ਦੀ ਅਮਰੀਕਨ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਬ੍ਰੈੱਡ ਦੇ ਰੂਸ ਵਿਚ 550 ਵਿਕਰੀ ਕੇਂਦਰ ਹਨ। ਇਨਾਂ ਸਭਨਾਂ ਲਈ ਰੂਸ ’ਤੇ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਦਰਮਿਆਨ ਕਾਰੋਬਾਰ ਕਰਨ ’ਚ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣੀਆਂ ਹਨ।

ਇਸ ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ ਹੀ ਆਈਐਮਐਫ ਨੇ ਵੀ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਬੁਰੀ ਤਰਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣ ਦਾ ਖਦਸ਼ਾ ਜਤਾਇਆ ਹੈ। ਆਈਐਮਐਫ ਨੇ ਆਪਣੇ ਇਕ ਬਿਆਨ ’ਚ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਬੇਯਕੀਨੀ ਦੇ ਮਾਹੌਲ ’ਚ ਆਰਥਿਕ ਸਿੱਟੇ ਬਹੁਤ ਗੰਭੀਰ ਹੋਣਗੇ।  

ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਗਹਿਰੇ ਆਰਥਿਕ ਸੰਕਟ ’ਚ ਫਸੀ ਸੰਸਾਰ ਸਾਮਰਾਜੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਲਈ ਇਹ ਭੇੜ ਨਵੀਆਂ ਉਲਝਣਾਂ ਖੜੀਆਂ ਕਰਨ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਨਾਂ ਸੰਕਟ ’ਚ ਹੀ ਜੰਗੀ ਟਕਰਾਅ ਤਿੱਖੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਮੋੜਵੇਂ ਰੂਪ ’ਚ ਸੰਕਟਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਡੂੰਘਾ ਹੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਾਮਰਾਜੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਦੀ ਹੋਣੀ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ