ਪੰਜਾਬਖੇਤ-ਮਜ਼ਦੂਰਯੂਨੀਅਨਵੱਲੋਂਕਰਜਿਆਂਬਾਰੇਸਰਵੇਖਣ

ਮਜ਼ਦੂਰਾਂਸਿਰਕਰਜਿਆਂਬਾਰੇਸਰਵੇਖਣਦਾਸਫਲਹੰਭਲਾਜੁਟਾਇਆਗਿਆਹੈਜਿਹੜਾਇਸਮਸਲੇਦੇਕਈਅਹਿਮਪਹਿਲੂਆਂਨੂੰਸਾਹਮਣੇਲਿਆਉਂਦਾਹੈ।ਖੇਤ-ਮਜ਼ਦੂਰਾਂਦੀਜ਼ਿੰਦਗੀਦੇਕਈਬੁਨਿਆਦੀਪੱਖਾਂਨੂੰਫੋਕਸ 'ਚਲਿਆਉਣਵਾਲੇਅਜਿਹੇਗੰਭੀਰਉੱਦਮਲਈ, ਜਥੇਬੰਦੀਸਲਾਹੁਤਾਦੀਹੱਕਦਾਰਹੈ।

ਕਿਸਾਨਕਰਜ਼ੇਦਾਮੁੱਦਾਇਸਵੇਲੇਮੁਲਕ 'ਚਵੀਤੇਸਾਡੇਸੂਬੇ 'ਚਵੀਜੋਰਨਾਲਉਭਰਿਆਹੋਇਆਹੈ।ਦਿਨੋਦਿਨਡੂੰਘੇਹੋਰਹੇਖੇਤੀਸੰਕਟਦਾਇੱਕਅਹਿਮਇਜ਼ਹਾਰਬਣਦੇਆਰਹੇਮੁੱਦੇ 'ਤੇਕਿਸਾਨਅੰਦੋਲਨਾਂਦੀਪੇਸ਼ਕਦਮੀਵੀਕਰਜ਼ੇਦੇਮਸਲੇਤੇਹੋਰਸਮਾਜਿਕਸਰੋਕਾਰਾਂਵਾਲੇਹਿੱਸਿਆਂਦਾਧਿਆਨਖਿੱਚਰਹੀਹੈ।ਪਰਇਸਪੂਰੀਦ੍ਰਿਸ਼ਾਵਲੀ 'ਚੋਂਖੇਤ-ਮਜ਼ਦੂਰਾਂਦੇਕਰਜ਼ੇਤੇਹੋਰਨਾਂਸਮੱਸਿਆਵਾਂਦਾਜ਼ਿਕਰਪਛੜਿਆਹੋਇਆਹੈ।ਸਮਾਜਿਕਤੌਰ 'ਤੇਯੁੱਗਾਂਤੋਂਦਬਾਏਹੋਣਕਰਕੇਵੀਤੇਖੇਤ-ਮਜ਼ਦੂਰਲਹਿਰਦੇਨਿਗੂਣੇਵਿਤਕਰਕੇਵੀਖੇਤ-ਮਜ਼ਦੂਰਾਂਦੇਮੁੱਦੇਅਜੇਸਮਾਜਿਕਸਿਆਸੀਦ੍ਰਿਸ਼ 'ਤੇਧਿਆਨਖਿੱਚਵਾਂਕੇਂਦਰਨਹੀਂਬਣਰਹੇ।ਏਸੇਹਾਲਤਕਰਕੇਹੈਕਿਪੰਜਾਬਦੀਕੈਪਟਨਹਕੂਮਤਨਿਗੂਣੀਕਰਜ਼ਾਮੁਆਫੀਦੇਐਲਾਨਵੇਲੇਕਿਸਾਨੀਤੱਕਸੀਮਤਰਹੀਹੈਤੇਖੇਤ-ਮਜ਼ਦੂਰਾਂਨੂੰਇਸਅੰਸ਼ਕਤੇਨਿਗੂਣੀਰਾਹਤਤੋਂਵੀਬਾਹਰਰੱਖਿਆਹੈ।ਅਜਿਹਾਕਰਨਲਈਹਕੂਮਤਨੇਖੇਤ-ਮਜ਼ਦੂਰਾਂਦੇਕਰਜ਼ੇਬਾਰੇਅੰਕੜੇਉਪਲਬੱਧਨਾਹੋਣਦਾਹਾਸੋਹੀਣਾਬਹਾਨਾਬਣਾਇਆਹੈ।ਜਦਕਿਅਸਲੀਅਤਇਹੀਹੈਕਿਆਰਥਿਕਸਮਾਜਿਕਤੌਰ 'ਤੇਪਛੜੇਤੇਦਬਾਏਹੋਏਖੇਤੀਕਾਮਿਆਂਨੂੰਅਜਿਹੀਨਿਗੂਣੀਰਿਆਇਤਦੇਕੇਵਰਾਉਣਾ-ਟਿਕਾਉਣਾਅਜੇਸੂਬੇਦੀਹਾਕਮਜਮਾਤਵਾਸਤੇਸਿਆਸੀਜ਼ਰੂਰਤਨਹੀਂਬਣਿਆ।ਏਸੇਕਰਕੇਉਹਅਜੇਸੌਖਿਆਂਹੀਅਜਿਹੇਐਲਾਨਾਂ/ਕਦਮਾਂ 'ਚਖੇਤ-ਮਜ਼ਦੂਰਾਂਨੂੰਹਿੱਸਾਬਣਾਉਣਾਲਾਜ਼ਮੀਨਹੀਂਸਮਝਦੇ।ਅਜੇਪੰਜਾਬਦੀਇਸਕਾਮਾਜਮਾਤਨੂੰਆਟਾਦਾਲਤੇਸ਼ਗਨਸਕੀਮਾਂਦੇਲਾਰਿਆਂਨਾਲਵਰਚਾਏਜਾਸਕਣਦੀਆਂਗੁੰਜਾਇਸ਼ਾਂਦੇਖਦੇਹਨ।

ਅਜਿਹੇਮੌਕੇਖੇਤ-ਮਜ਼ਦੂਰਜਥੇਬੰਦੀਵੱਲੋਂਕੀਤਾਗਿਆਸਰਵੇਖਣਪੰਜਾਬਦੀਹਕੂਮਤਮੂਹਰੇਖੇਤ-ਮਜ਼ਦੂਰਾਂਦੀਹਾਲਤਦਾਦ੍ਰਿਸ਼ਪੇਸ਼ਕਰਕੇਉੱਪਰਦੱਸੀ 'ਮੁਸ਼ਕਿਲ' 'ਹੱਲ' ਕਰਰਿਹਾਹੈ।ਪਰਇਸਦਾਮਹੱਤਵਇਸਤੋਂਵਡੇਰਾਹੈ।ਇਹਖੇਤ-ਮਜ਼ਦੂਰਾਂਦੀਆਰਥਿਕਹਾਲਤਦਾਕਾਫੀਭਰਵਾਂਅਧਿਐਨਹੈ।ਉਹਨਾਂਦੀਆਂਲੋੜਾਂਤੇਇਹਨਾਂਲੋੜਾਂਦੇਮਾਮਲੇ 'ਚਰਾਜਦੀਨੀਤੀਭਾਵਬੁਨਿਆਦੀਮਨੁੱਖੀਜੀਵਨਲੋੜਾਂਨੂੰਮੁਹੱਈਆਕਰਵਾਉਣਤੋਂਕਿਨਾਰਾਕਰਨਦੀਨੀਤੀਨੂੰਉਘਾੜਦਾਹੈ।ਇਸਦਾਮਹੱਤਵਸਿਰਫਮੰਗਾਂਦੀਚੋਣਕਰਨਜਾਂਕਰਜ਼ੇਦੇਮੁੱਦੇਦੀਤਸਵੀਰਬਣਾਉਣਤੱਕਸੀਮਤਨਹੀਂਹੈਸਗੋਂਖੇਤ-ਮਜ਼ਦੂਰਲਹਿਰਉਸਾਰੀਦੇਸਰੋਕਾਰਾਂਨੂੰਪ੍ਰਣਾਏਕਾਰਕੁੰਨਾਂ/ਜਥੇਬੰਦੀਆਂਲਈਖੇਤ-ਮਜ਼ਦੂਰਜੀਵਨਦੀਆਂਮੁਸ਼ਕਲਾਂ/ਜ਼ਰੂਰਤਾਂਦੇਪ੍ਰਸੰਗ 'ਚਦਿਸ਼ਾ-ਸੇਧਤੈਅਕਰਨਲਈਸਮੱਗਰੀਮੁਹੱਈਆਕਰਨ 'ਚਵੀਹੈ।ਮੌਜੂਦਾਲੁਟੇਰੇਨਿਜ਼ਾਮਅਧੀਨਲੁੱਟ-ਖਸੁੱਟਦੇਤੱਤਤੇਰੂਪਾਂਦੀਹੋਰਕਰੀਬੀਥਾਹਪਾਕੇ, ਖੇਤ-ਮਜ਼ਦੂਰਲਹਿਰਦੇਅਗਲੇਰੇਕਦਮਵਧਾਰੇਲਈਢੁੱਕਵੀਆਂਨੀਤੀਆਂਦੇਪੂਰਘੜਨਦੇਅਤਿਲੋੜੀਂਦੇਕਾਰਜਪੱਖੋਂਵੀਹੈ।ਮੌਜੂਦਾਸਰਵੇਖਣਦੇਉੱਦਮਰਾਹੀਂਹੋਈਸ਼ੁਰੂਆਤਖੇਤ-ਮਜ਼ਦੂਰਜੀਵਨਦੇਵੱਖ-ਵੱਖਪੱਖਾਂਦੇਹੋਰਡੂੰਘੇਰੇਅਧਿਐਨਲਈਲੋਕਪੱਖੀਬੁੱਧੀਜੀਵੀਆਂ 'ਚਵੀਜਗਿਆਸਾਪੈਦਾਕਰੇਗੀਤੇਨਵਾਂਤੋਰਾਤੋਰਨ 'ਚਵੀਸਹਾਈਹੋਵੇਗੀ।ਕਿਸਾਨਾਂਤੇਖੇਤ-ਮਜਦੂਰਾਂਦੀਜ਼ਿੰਦਗੀਬਾਰੇਅਧਿਐਨਸਰੋਕਾਰਾਂਵਾਲੇਹਿੱਸਿਆਂਨੇਇਸਉੱਦਮਦਾਜੋਰਦਾਰਸਵਾਗਤਕੀਤਾਹੈਤੇਗੰਭੀਰਟਿੱਪਣੀਆਂਕੀਤੀਆਂਹਨ।ਇਸਨੂੰਲੋਕਾਂਤੱਕਲੈਕੇਜਾਣਦੀਜ਼ਰੂਰਤਵੀਪੇਸ਼ਕੀਤੀਹੈ।

ਜਥੇਬੰਦੀਵੱਲੋਂਕੀਤਾਗਿਆਸਰਵੇਖਣਕਰਜ਼ੇਦੇਆਕਾਰ-ਪਸਾਰਤੇਸਮੱਸਿਆਦੀਗੰਭੀਰਤਾਨੂੰਕਲਾਵੇ 'ਚਲੈਂਦਾਹੈ।ਖੇਤ-ਮਜ਼ਦੂਰਾਂਦੀਉੱਚੀਵਿਆਜ਼ਦਰਾਂਰਾਂਹੀਅੰਨ੍ਹੀਂਲੁੱਟ-ਖਸੁੱਟ 'ਤੇਝਾਤੀਪਵਾਉਣਦੇਨਾਲਨਾਲਇਹਕਰਜ਼ੇਦੇਸਰੋਤਾਂਬਾਰੇਵੀਦੱਸਦਾਹੈ।ਕਰਜ਼ੇਦੀਰਾਸ਼ੀਖਰਚਹੋਣਵਾਲੀਆਂਵੱਖ-ਵੱਖਮੱਦਾਂਦੇਨਾਲਨਾਲਇਹਰੱਤਨਿਚੋੜੂਵਿਆਜ਼ਦਰਾਂਦੀਤਸਵੀਰਵੀਦਿਖਾਉਂਦਾਹੈ।ਖੇਤ-ਮਜ਼ਦੂਰਾਂਨੂੰਮਾਈਕਰੋਫਾਇਨਾਂਸਕੰਪਨੀਆਂਦੀਲੁੱਟਦੇਹਵਾਲੇਕਰਨਦਾਨਵਾਂਉੱਭਰਿਆਵਰਤਾਰਾਵਿਸ਼ੇਸ਼ਧਿਆਨਖਿੱਚਦਾਹੈਜੋਅਜੇਤੱਕਉੱਭਰਕੇਸਾਹਮਣੇਨਹੀਂਆਇਆਸੀ।ਇਸਤੋਂਇਲਾਵਾਕਰਜ਼ੇਦੇਕਾਰਨਾਂਵਜੋਂਜ਼ਮੀਨਤੋਂਵਿਰਵੇਹੋਣ, ਰੁਜ਼ਗਾਰਦੀਤੋਟਤੇਨੀਵੀਆਂਉਜਰਤਾਂ, ਤੇਖੂਨਚੂਸਕਰਜ਼ਾਨੀਤੀਨੂੰਟਿੱਕਿਆਗਿਆ।ਜਾਰੀਕੀਤੀਗਈਸਰਵੇਖਣਰਿਪੋਰਟਦੇਅੰਤ 'ਤੇਕਰਜ਼ੇਦੇਹੱਲਲਈਨੀਤੀਗਤਸੁਝਾਅਵੀਪੇਸ਼ਕੀਤੇਗਏਹਨਜਿੰਨ੍ਹਾਂ 'ਚਤਿੱਖੇਜ਼ਮੀਨੀਸੁਧਾਰਕਰਨ, ਖੇਤੀਅਧਾਰਤਸਨੱਅਤਾਂਲਾਉਣਰਾਹੀਂਰੁਜ਼ਗਾਰਦੀਤੋਟਪੂਰੀਕਰਨ, ਸੰਸਾਰੀਕਰਨਦੀਆਂਲੁਟੇਰੀਆਂਨੀਤੀਆਂਰੱਦਕਰਨ, ਮਹਿੰਗਾਈਨੂੰਨੱਥਪਾਉਣਤੇਜਗੀਰਦਾਰਾਂ-ਸੂਦਖੋਰਾਂਨੂੰਸਸਤੇਕਰਜ਼ੇਦੀਆਂਰਿਆਇਤਾਂਖਤਮਕਰਕੇਉਹਨਾਂਦੀਆਂਆਮਦਨਾਂ 'ਤੇਭਾਰੀਟੈਕਸਲਾਉਣਅਤੇਖੇਤ-ਮਜ਼ਦੂਰਾਂਨੂੰਬਿਨਾਂਵਿਆਜ਼ਸਰਕਾਰੀਕਰਜ਼ੇਮੁਹੱਈਆਕਰਵਾਉਣਵਰਗੇਕਦਮਚੁੱਕਣਾਸ਼ਾਮਲਹੈ।

ਪੰਜਾਬਦੀਕਿਸਾਨਲਹਿਰਦੇਅਹਿਮਤੇਸਭਤੋਂਜਾਨਦਾਰਅੰਗਵਜੋਂਖੇਤ-ਮਜ਼ਦੂਰਾਂਦੀਲਹਿਰਦੀਤਕੜਾਈਦੀਜ਼ਰੂਰਤਅੱਜਉੱਭਰੀਖੜ੍ਹੀਹੈ।ਇਨਕਲਾਬੀਜ਼ਰੱਈਲਹਿਰਉਸਾਰਨਦੇਵਡੇਰੇਪ੍ਰਸੰਗ 'ਚਇਸਲਹਿਰਉਸਾਰੀਦਾਮਹੱਤਵਹੋਰਵੀਜ਼ਿਆਦਾਹੈ।ਖੇਤ-ਮਜ਼ਦੂਰਲਹਿਰਦੀਮਜ਼ਬੂਤੀਤੋਂਬਿਨਾਂਮਾਲਕਕਿਸਾਨੀਦੀਲਹਿਰਦੀਅਗਲੀਪੇਸ਼ਕਦਮੀਦੀਰਫਤਾਰਵੀਮੱਧਮਰਹਿਣੀਹੈ।ਨਵ-ਜਮਹੂਰੀਇਨਕਲਾਬਦੀਸੇਧਤੇਸਿਆਸਤਨੂੰਪ੍ਰਣਾਏਸਭਨਾਂਸੁਹਿਰਦਹਿੱਸਿਆਂਦੇਸਰੋਕਾਰਾਂ 'ਚਖੇਤ-ਮਜ਼ਦੂਰਲਹਿਰਦੀਉਸਾਰੀਦੇਮਸਲੇਦਾਵਿਸ਼ੇਸ਼ਸਥਾਨਬਣਨਾਚਾਹੀਦਾਹੈ।ਇਸਪੱਖੋਂਵੀਖੇਤ-ਮਜ਼ਦੂਰਜਨਤਾਦੀਆਂਸੰਘਰਸ਼ਮੰਗਾਂਦੀਚੋਣਤੇਪੇਸ਼ਕਾਰੀ 'ਚਕਰਜ਼ੇਦੇਮਸਲੇਨੂੰਮੂਹਰੇਲਿਆਉਣਦੀਜ਼ਰੂਰਤਉੱਭਰਦੀਹੈਤੇਖੇਤ-ਮਜ਼ਦੂਰਜਨਤਾਦੇਸੰਘਰਸ਼ਸਰੋਕਾਰਾਂਨੂੰਅੰਸ਼ਕਤੇਨਿਗੂਣੀਆਂਰਾਹਤਾਂਤੋਂਕਰਜ਼ੇਦੇਮਸਲੇਵਰਗੇਬੁਨਿਆਦੀਮਹੱਤਤਾਵਾਲੇਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇਸਰੋਕਾਰਜਗਾਉਣਤੇਅੰਤਨੂੰਘੋਲਮੁੱਦਾਬਣਾਉਣਦੀਦਿਸ਼ਾ 'ਚਤਾਣਜਟਾਉਣਦੀਲੋੜਉੱਭਰਦੀਹੈ।ਮੁਲਕਪੱਧਰ 'ਤੇਉੱਭਰਰਹੇ 'ਦਲਿਤਚੇਤਨਾ' ਦੇਝਲਕਾਰੇਪੰਜਾਬ 'ਚਵੀਵੇਖਣਨੂੰਮਿਲਰਹੇਹਨ।ਪੰਜਾਬ 'ਚਰਵਾਇਤੀਦਲਿਤਰਾਜਨੀਤੀਤੋਂਬਦਜ਼ਨੀਜ਼ਾਹਰਹੋਰਹੀਹੈਤੇਜ਼ਮੀਨਾਂਪਲਾਟਾਂਦੇਹੱਕਾਂਲਈਅਧਿਕਾਰਜਤਾਈਮੁਕਾਬਲਤਨਤੇਜ਼ਹੋਰਹੀਹੈ।ਅਜਿਹੀਆਂਹਾਲਤਾਂ 'ਚਹਾਕਮਜਮਾਤੀਭਟਕਾਊਹੱਥਕੰਡਿਆਂਦੇਟਾਕਰੇਲਈਵੀਤੇਖੌਲਰਹੇਦਲਿਤਰੋਹਨੂੰਸਹੀਦਿਸ਼ਾਦੇਣਲਈਵੀਖੇਤ-ਮਜ਼ਦੂਰਜ਼ਿੰਦਗੀਦੇਬੁਨਿਆਦੀਮਸਲਿਆਂਨੂੰਉਭਾਰਨਪ੍ਰਚਾਰਨਦੀਵਿਸ਼ੇਸ਼ਜਰੂਰਤਵੀਹੈ।ਪਹਿਲਾਂਵੀਖੇਤ-ਮਜ਼ਦੂਰਲਹਿਰਨੂੰਕਰਜ਼ਾਮੁਕਤੀਤੇਜ਼ਮੀਨਾਂਦੇਹੱਕਾਂਦੇਮੁੱਦਿਆਂਤੱਕਲੈਕੇਜਾਣਦਾਅਹਿਮਕਾਰਜਪੰਜਾਬਦੀਇਨਕਲਾਬੀਲਹਿਰਦੇਸਾਹਮਣੇਹੈ।ਇਸਕਾਰਜਨੂੰਸੰਬੋਧਿਤਹੋਣਵੇਲੇਖੇਤ-ਮਜ਼ਦੂਰਾਂਦੇਕਰਜ਼ੇਬਾਰੇਇਸਰਿਪੋਰਟਦਾਅਹਿਮਮਹੱਤਵਬਣਨਾਹੈ।

ਅਗਲੇਪੰਨਿਆਂ 'ਤੇਅਸੀਂਰਿਪੋਰਟ 'ਚੋਂਕੁੱਝਹਿੱਸੇਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤਕਰਰਹੇਹਾ।ਪੂਰੀਰਿਪੋਰਟਹਾਸਲਕਰਨਲਈਵੀਪਰਚੇਦੇਪਤੇ 'ਤੇਸੰਪਰਕਕੀਤਾਜਾਸਕਦਾਹੈ।

11 ਸਰਵੇਅਧੀਨਖੇਤਮਜ਼ਦੂਰਾਂਸਿਰਚੜ੍ਹੇਕਰਜੇਦਾਆਕਾਰ

          ਸਰਵੇਅਧੀਨਆਏਕੁੱਲ 1618 ਪਰਿਵਾਰਾਂਵਿਚੋਂ 254 ਪਰਿਵਾਰਾਂਸਿਰਕੋਈਕਰਜਾਨਹੀਂਹੈ।ਇਸਲਈਕਰਜੇਤੋਂਪ੍ਰਭਾਵਿਤਪਰਿਵਾਰਾਂਦੀਕੁੱਲਗਿਣਤੀ 1364 ਬਣਦੀਹੈ।ਇਨ੍ਹਾਂਪਰਿਵਾਰਾਂਸਿਰਹੀਕਰਜੇਦੀਕੁੱਲਰਾਸ਼ੀ 12 ਕਰੋੜ47 ਲੱਖ 20 ਹਜਾਰ 979 ਰੁਪੈਹੈ।ਇਸਮੁਤਾਬਕਕਰਜੇਦੇਬੋਝਹੇਠਦੱਬੇਪ੍ਰਤੀਪਰਿਵਾਰਸਿਰਔਸਤਕਰਜੇਦੀਰਾਸ਼ੀ 91,437 ਰੁਪੈਬਣਦੀਹੈ।ਜਿਹੜੇ 254 ਪਰਿਵਾਰਇਸਸਰਵੇ 'ਚਕਰਜਾਮੁਕਤਪਾਏਗਏਹਨ।ਉਨ੍ਹਾਂਵਿਚੋਂਕਈਆਂਦਾਤਾਂਖੁਦਕਹਿਣਾਸੀਕਿਉਨ੍ਹਾਂਨੂੰਕੋਈਕਰਜਾਦਿੰਦਾਹੀਨਹੀਂ।ਬਾਕੀਪਰਿਵਾਰਾਂਬਾਰੇਵੀਹੋਰਘੋਖਪੜਤਾਲਦੀਲੋੜਨਿਕਲਦੀਹੈਕਿਉਨ੍ਹਾਂਦੇਆਪਣੇਹੋਰਸਹਾਇਕਕੰਮਧੰਦੇਕਿਹੋਜਿਹੇਹਨ।ਆਮਤੌਰ 'ਤੇਤਾਂਇਹਹੀਵੇਖਣ 'ਚਆਇਆਕਿਖੇਤਮਜ਼ਦੂਰਪਰਿਵਾਰਾਂ 'ਚੋਂਜਿਸਪਰਿਵਾਰਦਾਕੋਈਮੈਂਬਰਸਰਕਾਰੀਨੌਕਰੀ 'ਤੇਲੱਗਾਹੋਵੇਜਾਂਹੋਰਕੋਈਕਾਰੋਬਾਰਹੋਵੇਉਹੀਕਰਜਾਮੁਕਤਹੋਸਕਦਾਹੈ।

          ਕਰਜਾਪ੍ਰਭਾਵਿਤ                     ਕੁੱਲਕਰਜੇਦੀਰਾਸ਼ੀ                            ਔਸਤਕਰਜਾ

          ਪਰਿਵਾਰਾਂਦੀਗਿਣਤੀ                                                       ਪ੍ਰਤੀਪਰਿਵਾਰ

ਜੇਕਰਇਸਸਰਵੇਅਧੀਨਆਏਕੁੱਲ 1618 ਪਰਿਵਾਰਾਂਮੁਤਾਬਕਇਸਕਰਜਾਰਾਸ਼ੀ (12 ਕਰੋੜ 47 ਲੱਖ 20 ਹਜਾਰ 979 ਰੁਪਏ) ਨੂੰਵੰਡਿਆਜਾਵੇਤਾਂਫਿਰਵੀਔਸਤਕਰਜ਼ਾਪ੍ਰਤੀਪਰਿਵਾਰ 77083 ਰੁਪੈਬਣਦਾਹੈ।

          ਸਰਵੇ 'ਚਆਏਕੁੱਲ                   ਕੁੱਲਕਰਜਾਰਾਸ਼ੀ                     ਔਸਤਕਰਜਾ

          ਪਰਿਵਾਰਾਂਦੀਗਿਣਤੀ                                                       ਪ੍ਰਤੀਪਰਿਵਾਰ

                 1618                         12,47,20,979-00              77083 ਰੁਪੈ

ਵੱਖ-ਵੱਖਸਰੋਤਾਂਤੋਂਲਏਕਰਜੇਪੱਖੋਂਹਾਲਤ

          ਸਰਵੇਅਧੀਨਆਏ 1618 ਪਰਿਵਾਰਾਂਵਲੋਂਜਿਹੜੇਸਰੋਤਾਂਤੋਂਕਰਜਾਲਿਆਗਿਆਹੈਉਨ੍ਹਾਂਵਿਚਕਈਸਰੋਤਸ਼ਾਮਲਹਨ।ਖੇਤਮਜ਼ਦੂਰਾਂਨੂੰਕਰਜਾਦੇਣਵਾਲਿਆਂਵਿਚਜਮੀਨਮਾਲਕ (ਜੋਅੱਗੇਤਿੰਨਪਰਤਾਂ 'ਚਵੰਡੇਹੋਏਹਨ) ਸੂਦਖੋਰ, ਦੁਕਾਨਦਾਰ, ਸੁਨਿਆਰ, ਬੈਂਕਾਂ, ਸੁਸਾਇਟੀਆਂ, ਮਾਈਕਰੋਫਾਇਨਾਂਸਕੰਪਨੀਆਂ, ਫਾਇਨਾਂਸਕੰਪਨੀਆਂਤੋਂਇਲਾਵਾਦੋਸਤਮਿੱਤਰਤੇਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਵੀਸ਼ਾਮਲਹਨ।ਇਨ੍ਹਾਂਵਿਚੋਂਸਭਤੋਂਵੱਧਕਰਜਾਦੇਣਵਾਲਿਆਂ 'ਚਮਾਈਕਰੋਫਾਇਨਾਂਸਕੰਪਨੀਆਂਸ਼ਾਮਲਹਨ, ਜਿਹਨਾਂਦੁਆਰਾਦਿੱਤਾਕੁੱਲਕਰਜਾ 2,88,97,035 ਰੁਪੈ (2 ਕਰੋੜ 88 ਲੱਖ, 97 ਹਜਾਰ, 35 ਰੁਪਏ) ਹੈਜਦੋਂਕਿਬੈਂਕਾਂਸੁਸਾਇਟੀਆਂਦੁਆਰਾਦਿੱਤੇਕਰਜੇਦੀਰਾਸ਼ੀ 2,02,19,969 ਰੁਪੈ (2 ਕਰੋੜ 2 ਲੱਖ 19 ਹਜਾਰ 969 ਰੂਪਏ) ਹੈ।ਜਿਹੜੀਕਿਕੁੱਲਕਰਜੇਦਾ  16.21% ਬਣਦੀਹੈ।ਪ੍ਰੰਤੂਇਹਨਾਂਬੈਂਕਾਂ/ਸੁਸਾਇਟੀਆਂਵਲੋਂਦਿੱਤੇਕਰਜੇ 'ਚੋਂਵੱਡਾਹਿੱਸਾਪ੍ਰਾਈਵੇਟਬੈਂਕਾਂਦਾਹੈ।ਜਦੋਂਕਿਸਰਕਾਰੀਕਰਜਾਥੋੜਾਹੈ, ਪ੍ਰਾਈਵੇਟਬੈਂਕਾਂਦੀਵਿਆਜਦਰਤਾਂਸੂਦਖੋਰਾਂਦੇਨੇੜੇਹੀਢੁੱਕਜਾਂਦੀਹੈ।ਇਸਸਰਵੇ 'ਚਮਾਈਕਰੋਫਨਾਂਸਕੰਪਨੀਆਂਵਲੋਂਖੇਤਮਜ਼ਦੂਰਾਂਨੂੰਕਰਜਾਦੇਣਦਾਨਵਾਂਵਰਤਾਰਾਵੀਸਾਹਮਣੇਆਇਆਹੈ।ਇਨ੍ਹਾਂਕੰਪਨੀਆਂਦੁਆਰਾਦਿੱਤੇਕਰਜੇਦੀਰਾਸ਼ੀ 2 ਕਰੋੜ 88 ਲੱਖ 97 ਹਜਾਰ 035 ਰੁਪੈਹੈ, ਜਿਹੜੀਕੁੱਲਕਰਜੇਦਾ 23.16% ਬਣਦੀਹੈ।ਇਨ੍ਹਾਂਦੀ 26% ਵਿਆਜਦਰਤਾਂਮਾਨਤਾਪ੍ਰਾਪਤਹੈ, ਪਰਕਿਸ਼ਤਾਂਟੁੱਟਣਦੀਹਾਲਤ 'ਚਇਹਦਰਕਈਕੇਸਾਂ 'ਚ 50 ਤੇ 60% ਤੱਕਵੀਜਾਂਦੀਹੈ।ਸੂਦਖੋਰਾਂਵਲੋਂਖੇਤਮਜਦੂਰਾਂਨੂੰਦਿੱਤੇਕਰਜੇਦੀਰਾਸ਼ੀ 2,88,76,650 ਰੁਪੈ (2 ਕਰੋੜ 88 ਲੱਖ 76 ਹਜਾਰ, 650 ਰੁਪਏ) ਬਣਦੀਹੈ।ਜਿਹੜੀਕੁੱਲਕਰਜੇਦਾ 23.16 ਫੀਸਦੀਹੈ।ਜਮੀਨਮਾਲਕਾਂਦੁਆਰਾਦਿੱਤੇਕਰਜੇ 'ਚੋਂਵੱਡਾਹਿੱਸਾ 10 ਏਕੜਤੋਂਉਪਰਖਾਸਕਰਕੇਜਗੀਰਦਾਰਾਂਦਾਹੈ, ਜੋ 1,92,69,900/- (1 ਕਰੋੜ 92 ਲੱਖ 69 ਹਜਾਰ 900 ਰੁਪਏ) ਰੁਪੈਹੈ, ਜਿਹੜਾਕਿਕੁੱਲਕਰਜੇਦਾ 15.46 ਫੀਸਦੀਬਣਦਾਹੈ।ਖੇਤਮਜ਼ਦੂਰਾਂਨੂੰਕਰਜਾਦੇਣਵਾਲਿਆਂ 'ਚ 0 ਤੋਂ 5 ਏਕੜਤੱਕਦੀਮਾਲਕੀਵਾਲੇਕਿਸਾਨਵੀਸ਼ਾਮਲਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂਵੱਲੋਂ 85 ਲੱਖ 84 ਹਜਾਰ 400 ਰੁਪੈਦਾਕਰਜਾਦਿੱਤਾਗਿਆਹੈ, ਜੋਕੁੱਲਕਰਜੇਦਾ 6.88 ਫੀਸਦੀਹੈ।ਪਰਇਨ੍ਹਾਂ 'ਚੋਂਕਰਜਾਦੇਣਵਾਲਿਆਂ 'ਚੋਂਵੱਡੀਗਿਣਤੀਦੀਆਮਦਨਦਾਸਰੋਤਮੁੱਖਤੌਰ 'ਤੇਖੇਤੀਕਿੱਤੇ 'ਚੋਂਆਮਦਨਨਹੀਂ, ਸਗੋਂਇਨ੍ਹਾਂਦੇਹੋਰਕਾਰੋਬਾਰਵੀਮੌਜੂਦਹਨ, ਕੋਈਮੈਂਬਰਨੌਕਰੀਪੇਸ਼ਾਮੁਲਾਜਮਹੈਜਾਂਰਿਟਾਇਰਮੁਲਾਜਮਹੈ।ਜਦੋਂਕਿਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂਤੋਂਲਏਕਰਜੇ (ਜਿਸਵਿਚੋਂਬਹੁਤਾਕਰਜਾਬਿਨਾਂਵਿਆਜਹੈ) 'ਚਵੱਡਾਹਿੱਸਾਮੁੰਡੇਦੇਸਹੁਰਿਆਂਵਾਲੇਪਾਸਿਓਂਪੈਂਦੀਆਂਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀਆਂਵਿਚੋਂਹਾਸਲਕੀਤਾਗਿਆਹੈ।ਇਹਪੱਖਸਾਡੇਸਮਾਜ 'ਚਕੁੜੀਵਾਲੇਪਰਿਵਾਰਾਂਵਲੋਂਮੁੰਡੇਵਾਲਿਆਂਦੇਪਰਿਵਾਰਾਂਦੇਸਮਾਜਕਦਬਾਅਹੇਠਹੋਣਦਾਸੂਚਕਹੈਅਤੇਇਹਪਰਿਵਾਰਅੱਗੋਂਵਿਆਜ 'ਤੇਪੈਸਾਲੈਕੇਕੁੜੀਦੇਸਹੁਰਿਆਂਦੀਆਂਲੋੜਾਂਵੀਪੂਰੀਆਂਕਰਦੇਹਨ।ਹੇਠਾਂਵੱਖ-2 ਸਰੋਤਾਂਤੋਂਹਾਸਲਹੋਏਕਰਜੇਦਾਟੇਬਲਦੇਖਕੇਤਸਵੀਰਪੂਰੀਤਰ੍ਹਾਂਸਾਫਹੋਜਾਂਦੀਹੈ।

ਲੜੀ    ਕਰਜੇਦਾਸ੍ਰੋਤ                         ਰਾਸ਼ੀ                       ਵਿਆਜਦਰ

ਨੰ:                                                                                   ਘੱਟੋਘੱਟਤੇਵੱਧੋਵੱਧ

1        10 ਏਕੜਤੋਂਉਪਰਮਾਲਕੀਵਾਲੇ                1,92,69,900/-                 24% ਤੋਂ 60%

2        5 ਤੋਂ 10 ਏਕੜਦੀਮਾਲਕੀਵਾਲੇ               93,28,500/-          18% ਤੋਂ  60%

3        0 ਤੋਂ 5 ਏਕੜਦੀਮਾਲਕੀਵਾਲੇ                 85,84,400/-           18% ਤੋਂ  60%

4        ਸੂਦਖੋਰ                                        2,88,76,650/-                 24% ਤੋਂ  60%

5        ਮਾਈਕਰੋਫਾਈਨਾਂਸਕੰਪਨੀਆਂ                           2,88,97,035/-                  26% ਤੋਂ  60%

6.       ਸੁਨਿਆਰ                                               17,04,725/-           24% ਤੋਂ 60%

7        ਦੁਕਾਨਦਾਰ                                    57,500/-               24% ਤੋਂ 60%

8        ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ/ਦੋਸਤਮਿੱਤਰ                             77,82,300/-           00% ਤੋਂ  00%

9       ਕੋਆਪ੍ਰੇਟਿਵਸੁਸਾਇਟੀਆਂ,

          ਸਰਕਾਰੀ/ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟਬੈਂਕਾਂ                    2,02,19,969/-                 7%  ਤੋਂ  24% 

ਉਪਰਲੇਟੇਬਲਤੋਂਇਹਗੱਲਪੂਰੀਤਰ੍ਹਾਂਸਾਫ਼ਹੋਜਾਂਦੀਹੈਕਿਖੇਤਮਜ਼ਦੂਰਾਂਨੂੰਦਿੱਤੇਜਾਂਦੇਕਰਜੇਦੀਵਿਆਜਦਰਬੇਹੱਦਉੱਚੀਹੈ।ਇਹਵਿਆਜਦਰ 18% ਤੋਂਲੈਕੇ 60% ਤੱਕਹੈ।

ਸਰਵੇਅਧੀਨਇਹਗੱਲਵੀਨੋਟਹੋਈਕਿਖੇਤਮਜ਼ਦੂਰਾਂਨੂੰਕਰਜਾਦੇਣਵਾਲੇਕਈਜਮੀਨਮਾਲਕਪਰਿਵਾਰਾਂਵਲੋਂਉਚੀਵਿਆਜਦਰਲਾਉਣਦੇਨਾਲ-ਨਾਲਕਰਜੇਹੇਠਆਏਮਜਦੂਰਤੋਂਖੇਤੀਦਾਕੰਮਕਰਾਉਣਸਮੇਂਦਿਹਾੜੀਵੀਘੱਟਦਿੱਤੀਜਾਂਦੀਹੈ।ਜੇਕਰਆਮਦਿਹਾੜੀ 250 ਰੁਪੈਹੈਤਾਂਇਸਮਜਦੂਰਨੂੰਦਿਹਾੜੀ 200 ਰੁਪੈਹੀਦਿੱਤੀਜਾਂਦੀਹੈ।ਇਸਤੋਂਇਲਾਵਾਵੇਲੇ-ਕੁਵੇਲੇਕਰਾਏਕੁਝਘੰਟਿਆਂਦੇਕੰਮਦਾਵੀਕੁਝਨਹੀਂਦਿੱਤਾਜਾਂਦਾ।ਇਨ੍ਹਾਂਪਰਿਵਾਰਾਂਦੀਆਂਔਰਤਾਂਵਿਆਜਦੇਇਵਜਾਨੇਵਿਚਹੀਜਮੀਨਮਾਲਕਾਂਤੇਜਗੀਰਦਾਰਾਂਦੇਘਰਾਂ 'ਚਗੋਹਾ-ਕੂੜਾਕਰਦੀਆਂਉਮਰਾਂਲੰਘਾਲੈਂਦੀਆਂਹਨ।ਇਹਪੱਖਸਿਰੇਦੀਜਗੀਰੂਲੁੱਟਖਸੁੱਟ 'ਚਜਕੜੀਕਿਰਤਸ਼ਕਤੀਦੇਸੰਗਲਾਂਵੱਲਝਾਤਪੁਆਉਂਦਾਹੈ।

ਕਰਜੇਦੇਵਿਆਜ 'ਚਜਾਂਦੀਰਕਮਦਾਟੇਬਲ

          ਕੁੱਲਕਰਜਾਰਾਸ਼ੀ                     ਔਸਤਵਿਆਜਦਰਸਲਾਨਾ           ਕੁੱਲਵਿਆਜਸਲਾਨਾ

          12,47,20,979/-                24%                       2,99,33,035/-

ਸਰਵੇਅਧੀਨਖੇਤਮਜ਼ਦੂਰਾਂਸਿਰਚੜ੍ਹੇਕਰਜੇਦਾਆਕਾਰ

          ਸਰਵੇਅਧੀਨਆਏਕੁੱਲ 1618 ਪਰਿਵਾਰਾਂਵਿਚੋਂ 254 ਪਰਿਵਾਰਾਂਸਿਰਕੋਈਕਰਜਾਨਹੀਂਹੈ।ਇਸਲਈਕਰਜੇਤੋਂਪ੍ਰਭਾਵਿਤਪਰਿਵਾਰਾਂਦੀਕੁੱਲਗਿਣਤੀ 1364 ਬਣਦੀਹੈ।ਇਨ੍ਹਾਂਪਰਿਵਾਰਾਂਸਿਰਹੀਕਰਜੇਦੀਕੁੱਲਰਾਸ਼ੀ 12 ਕਰੋੜ47 ਲੱਖ 20 ਹਜਾਰ 979 ਰੁਪੈਹੈ।ਇਸਮੁਤਾਬਕਕਰਜੇਦੇਬੋਝਹੇਠਦੱਬੇਪ੍ਰਤੀਪਰਿਵਾਰਸਿਰਔਸਤਕਰਜੇਦੀਰਾਸ਼ੀ 91,437 ਰੁਪੈਬਣਦੀਹੈ।ਜਿਹੜੇ 254 ਪਰਿਵਾਰਇਸਸਰਵੇ 'ਚਕਰਜਾਮੁਕਤਪਾਏਗਏਹਨ।ਉਨ੍ਹਾਂਵਿਚੋਂਕਈਆਂਦਾਤਾਂਖੁਦਕਹਿਣਾਸੀਕਿਉਨ੍ਹਾਂਨੂੰਕੋਈਕਰਜਾਦਿੰਦਾਹੀਨਹੀਂ।ਬਾਕੀਪਰਿਵਾਰਾਂਬਾਰੇਵੀਹੋਰਘੋਖਪੜਤਾਲਦੀਲੋੜਨਿਕਲਦੀਹੈਕਿਉਨ੍ਹਾਂਦੇਆਪਣੇਹੋਰਸਹਾਇਕਕੰਮਧੰਦੇਕਿਹੋਜਿਹੇਹਨ।ਆਮਤੌਰ 'ਤੇਤਾਂਇਹਹੀਵੇਖਣ 'ਚਆਇਆਕਿਖੇਤਮਜ਼ਦੂਰਪਰਿਵਾਰਾਂ 'ਚੋਂਜਿਸਪਰਿਵਾਰਦਾਕੋਈਮੈਂਬਰਸਰਕਾਰੀਨੌਕਰੀ 'ਤੇਲੱਗਾਹੋਵੇਜਾਂਹੋਰਕੋਈਕਾਰੋਬਾਰਹੋਵੇਉਹੀਕਰਜਾਮੁਕਤਹੋਸਕਦਾਹੈ।

          ਕਰਜਾਪ੍ਰਭਾਵਿਤ                     ਕੁੱਲਕਰਜੇਦੀਰਾਸ਼ੀ                            ਔਸਤਕਰਜਾ

          ਪਰਿਵਾਰਾਂਦੀਗਿਣਤੀ                                                       ਪ੍ਰਤੀਪਰਿਵਾਰ

ਜੇਕਰਇਸਸਰਵੇਅਧੀਨਆਏਕੁੱਲ 1618 ਪਰਿਵਾਰਾਂਮੁਤਾਬਕਇਸਕਰਜਾਰਾਸ਼ੀ (12 ਕਰੋੜ 47 ਲੱਖ 20 ਹਜਾਰ 979 ਰੁਪਏ) ਨੂੰਵੰਡਿਆਜਾਵੇਤਾਂਫਿਰਵੀਔਸਤਕਰਜ਼ਾਪ੍ਰਤੀਪਰਿਵਾਰ 77083 ਰੁਪੈਬਣਦਾਹੈ।

          ਸਰਵੇ 'ਚਆਏਕੁੱਲ                   ਕੁੱਲਕਰਜਾਰਾਸ਼ੀ                     ਔਸਤਕਰਜਾ

          ਪਰਿਵਾਰਾਂਦੀਗਿਣਤੀ                                                       ਪ੍ਰਤੀਪਰਿਵਾਰ

                 1618                         12,47,20,979-00              77083 ਰੁਪੈ

ਵੱਖ-ਵੱਖਸਰੋਤਾਂਤੋਂਲਏਕਰਜੇਪੱਖੋਂਹਾਲਤ

          ਸਰਵੇਅਧੀਨਆਏ 1618 ਪਰਿਵਾਰਾਂਵਲੋਂਜਿਹੜੇਸਰੋਤਾਂਤੋਂਕਰਜਾਲਿਆਗਿਆਹੈਉਨ੍ਹਾਂਵਿਚਕਈਸਰੋਤਸ਼ਾਮਲਹਨ।ਖੇਤਮਜ਼ਦੂਰਾਂਨੂੰਕਰਜਾਦੇਣਵਾਲਿਆਂਵਿਚਜਮੀਨਮਾਲਕ (ਜੋਅੱਗੇਤਿੰਨਪਰਤਾਂ 'ਚਵੰਡੇਹੋਏਹਨ) ਸੂਦਖੋਰ, ਦੁਕਾਨਦਾਰ, ਸੁਨਿਆਰ, ਬੈਂਕਾਂ, ਸੁਸਾਇਟੀਆਂ, ਮਾਈਕਰੋਫਾਇਨਾਂਸਕੰਪਨੀਆਂ, ਫਾਇਨਾਂਸਕੰਪਨੀਆਂਤੋਂਇਲਾਵਾਦੋਸਤਮਿੱਤਰਤੇਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਵੀਸ਼ਾਮਲਹਨ।ਇਨ੍ਹਾਂਵਿਚੋਂਸਭਤੋਂਵੱਧਕਰਜਾਦੇਣਵਾਲਿਆਂ 'ਚਮਾਈਕਰੋਫਾਇਨਾਂਸਕੰਪਨੀਆਂਸ਼ਾਮਲਹਨ, ਜਿਹਨਾਂਦੁਆਰਾਦਿੱਤਾਕੁੱਲਕਰਜਾ 2,88,97,035 ਰੁਪੈ (2 ਕਰੋੜ 88 ਲੱਖ, 97 ਹਜਾਰ, 35 ਰੁਪਏ) ਹੈਜਦੋਂਕਿਬੈਂਕਾਂਸੁਸਾਇਟੀਆਂਦੁਆਰਾਦਿੱਤੇਕਰਜੇਦੀਰਾਸ਼ੀ 2,02,19,969 ਰੁਪੈ (2 ਕਰੋੜ 2 ਲੱਖ 19 ਹਜਾਰ 969 ਰੂਪਏ) ਹੈ।ਜਿਹੜੀਕਿਕੁੱਲਕਰਜੇਦਾ  16.21% ਬਣਦੀਹੈ।ਪ੍ਰੰਤੂਇਹਨਾਂਬੈਂਕਾਂ/ਸੁਸਾਇਟੀਆਂਵਲੋਂਦਿੱਤੇਕਰਜੇ 'ਚੋਂਵੱਡਾਹਿੱਸਾਪ੍ਰਾਈਵੇਟਬੈਂਕਾਂਦਾਹੈ।ਜਦੋਂਕਿਸਰਕਾਰੀਕਰਜਾਥੋੜਾਹੈ, ਪ੍ਰਾਈਵੇਟਬੈਂਕਾਂਦੀਵਿਆਜਦਰਤਾਂਸੂਦਖੋਰਾਂਦੇਨੇੜੇਹੀਢੁੱਕਜਾਂਦੀਹੈ।ਇਸਸਰਵੇ 'ਚਮਾਈਕਰੋਫਨਾਂਸਕੰਪਨੀਆਂਵਲੋਂਖੇਤਮਜ਼ਦੂਰਾਂਨੂੰਕਰਜਾਦੇਣਦਾਨਵਾਂਵਰਤਾਰਾਵੀਸਾਹਮਣੇਆਇਆਹੈ।ਇਨ੍ਹਾਂਕੰਪਨੀਆਂਦੁਆਰਾਦਿੱਤੇਕਰਜੇਦੀਰਾਸ਼ੀ 2 ਕਰੋੜ 88 ਲੱਖ 97 ਹਜਾਰ 035 ਰੁਪੈਹੈ, ਜਿਹੜੀਕੁੱਲਕਰਜੇਦਾ 23.16% ਬਣਦੀਹੈ।ਇਨ੍ਹਾਂਦੀ 26% ਵਿਆਜਦਰਤਾਂਮਾਨਤਾਪ੍ਰਾਪਤਹੈ, ਪਰਕਿਸ਼ਤਾਂਟੁੱਟਣਦੀਹਾਲਤ 'ਚਇਹਦਰਕਈਕੇਸਾਂ 'ਚ 50 ਤੇ 60% ਤੱਕਵੀਜਾਂਦੀਹੈ।ਸੂਦਖੋਰਾਂਵਲੋਂਖੇਤਮਜਦੂਰਾਂਨੂੰਦਿੱਤੇਕਰਜੇਦੀਰਾਸ਼ੀ 2,88,76,650 ਰੁਪੈ (2 ਕਰੋੜ 88 ਲੱਖ 76 ਹਜਾਰ, 650 ਰੁਪਏ) ਬਣਦੀਹੈ।ਜਿਹੜੀਕੁੱਲਕਰਜੇਦਾ 23.16 ਫੀਸਦੀਹੈ।ਜਮੀਨਮਾਲਕਾਂਦੁਆਰਾਦਿੱਤੇਕਰਜੇ 'ਚੋਂਵੱਡਾਹਿੱਸਾ 10 ਏਕੜਤੋਂਉਪਰਖਾਸਕਰਕੇਜਗੀਰਦਾਰਾਂਦਾਹੈ, ਜੋ 1,92,69,900/- (1 ਕਰੋੜ 92 ਲੱਖ 69 ਹਜਾਰ 900 ਰੁਪਏ) ਰੁਪੈਹੈ, ਜਿਹੜਾਕਿਕੁੱਲਕਰਜੇਦਾ 15.46 ਫੀਸਦੀਬਣਦਾਹੈ।ਖੇਤਮਜ਼ਦੂਰਾਂਨੂੰਕਰਜਾਦੇਣਵਾਲਿਆਂ 'ਚ 0 ਤੋਂ 5 ਏਕੜਤੱਕਦੀਮਾਲਕੀਵਾਲੇਕਿਸਾਨਵੀਸ਼ਾਮਲਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂਵੱਲੋਂ 85 ਲੱਖ 84 ਹਜਾਰ 400 ਰੁਪੈਦਾਕਰਜਾਦਿੱਤਾਗਿਆਹੈ, ਜੋਕੁੱਲਕਰਜੇਦਾ 6.88 ਫੀਸਦੀਹੈ।ਪਰਇਨ੍ਹਾਂ 'ਚੋਂਕਰਜਾਦੇਣਵਾਲਿਆਂ 'ਚੋਂਵੱਡੀਗਿਣਤੀਦੀਆਮਦਨਦਾਸਰੋਤਮੁੱਖਤੌਰ 'ਤੇਖੇਤੀਕਿੱਤੇ 'ਚੋਂਆਮਦਨਨਹੀਂ, ਸਗੋਂਇਨ੍ਹਾਂਦੇਹੋਰਕਾਰੋਬਾਰਵੀਮੌਜੂਦਹਨ, ਕੋਈਮੈਂਬਰਨੌਕਰੀਪੇਸ਼ਾਮੁਲਾਜਮਹੈਜਾਂਰਿਟਾਇਰਮੁਲਾਜਮਹੈ।ਜਦੋਂਕਿਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂਤੋਂਲਏਕਰਜੇ (ਜਿਸਵਿਚੋਂਬਹੁਤਾਕਰਜਾਬਿਨਾਂਵਿਆਜਹੈ) 'ਚਵੱਡਾਹਿੱਸਾਮੁੰਡੇਦੇਸਹੁਰਿਆਂਵਾਲੇਪਾਸਿਓਂਪੈਂਦੀਆਂਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀਆਂਵਿਚੋਂਹਾਸਲਕੀਤਾਗਿਆਹੈ।ਇਹਪੱਖਸਾਡੇਸਮਾਜ 'ਚਕੁੜੀਵਾਲੇਪਰਿਵਾਰਾਂਵਲੋਂਮੁੰਡੇਵਾਲਿਆਂਦੇਪਰਿਵਾਰਾਂਦੇਸਮਾਜਕਦਬਾਅਹੇਠਹੋਣਦਾਸੂਚਕਹੈਅਤੇਇਹਪਰਿਵਾਰਅੱਗੋਂਵਿਆਜ 'ਤੇਪੈਸਾਲੈਕੇਕੁੜੀਦੇਸਹੁਰਿਆਂਦੀਆਂਲੋੜਾਂਵੀਪੂਰੀਆਂਕਰਦੇਹਨ।ਹੇਠਾਂਵੱਖ-2 ਸਰੋਤਾਂਤੋਂਹਾਸਲਹੋਏਕਰਜੇਦਾਟੇਬਲਦੇਖਕੇਤਸਵੀਰਪੂਰੀਤਰ੍ਹਾਂਸਾਫਹੋਜਾਂਦੀਹੈ।

ਲੜੀ    ਕਰਜੇਦਾਸ੍ਰੋਤ                         ਰਾਸ਼ੀ                       ਵਿਆਜਦਰ

ਨੰ:                                                                                   ਘੱਟੋਘੱਟਤੇਵੱਧੋਵੱਧ

1        10 ਏਕੜਤੋਂਉਪਰਮਾਲਕੀਵਾਲੇ                1,92,69,900/-                 24% ਤੋਂ 60%

2        5 ਤੋਂ 10 ਏਕੜਦੀਮਾਲਕੀਵਾਲੇ               93,28,500/-          18% ਤੋਂ  60%

3        0 ਤੋਂ 5 ਏਕੜਦੀਮਾਲਕੀਵਾਲੇ                 85,84,400/-           18% ਤੋਂ  60%

4        ਸੂਦਖੋਰ                                        2,88,76,650/-                 24% ਤੋਂ  60%

5        ਮਾਈਕਰੋਫਾਈਨਾਂਸਕੰਪਨੀਆਂ                           2,88,97,035/-                  26% ਤੋਂ  60%

6.       ਸੁਨਿਆਰ                                               17,04,725/-           24% ਤੋਂ 60%

7        ਦੁਕਾਨਦਾਰ                                    57,500/-               24% ਤੋਂ 60%

8        ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ/ਦੋਸਤਮਿੱਤਰ                             77,82,300/-           00% ਤੋਂ  00%

9       ਕੋਆਪ੍ਰੇਟਿਵਸੁਸਾਇਟੀਆਂ,

          ਸਰਕਾਰੀ/ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟਬੈਂਕਾਂ                    2,02,19,969/-                 7%  ਤੋਂ  24% 

ਉਪਰਲੇਟੇਬਲਤੋਂਇਹਗੱਲਪੂਰੀਤਰ੍ਹਾਂਸਾਫ਼ਹੋਜਾਂਦੀਹੈਕਿਖੇਤਮਜ਼ਦੂਰਾਂਨੂੰਦਿੱਤੇਜਾਂਦੇਕਰਜੇਦੀਵਿਆਜਦਰਬੇਹੱਦਉੱਚੀਹੈ।ਇਹਵਿਆਜਦਰ 18% ਤੋਂਲੈਕੇ 60% ਤੱਕਹੈ।

ਸਰਵੇਅਧੀਨਇਹਗੱਲਵੀਨੋਟਹੋਈਕਿਖੇਤਮਜ਼ਦੂਰਾਂਨੂੰਕਰਜਾਦੇਣਵਾਲੇਕਈਜਮੀਨਮਾਲਕਪਰਿਵਾਰਾਂਵਲੋਂਉਚੀਵਿਆਜਦਰਲਾਉਣਦੇਨਾਲ-ਨਾਲਕਰਜੇਹੇਠਆਏਮਜਦੂਰਤੋਂਖੇਤੀਦਾਕੰਮਕਰਾਉਣਸਮੇਂਦਿਹਾੜੀਵੀਘੱਟਦਿੱਤੀਜਾਂਦੀਹੈ।ਜੇਕਰਆਮਦਿਹਾੜੀ 250 ਰੁਪੈਹੈਤਾਂਇਸਮਜਦੂਰਨੂੰਦਿਹਾੜੀ 200 ਰੁਪੈਹੀਦਿੱਤੀਜਾਂਦੀਹੈ।ਇਸਤੋਂਇਲਾਵਾਵੇਲੇ-ਕੁਵੇਲੇਕਰਾਏਕੁਝਘੰਟਿਆਂਦੇਕੰਮਦਾਵੀਕੁਝਨਹੀਂਦਿੱਤਾਜਾਂਦਾ।ਇਨ੍ਹਾਂਪਰਿਵਾਰਾਂਦੀਆਂਔਰਤਾਂਵਿਆਜਦੇਇਵਜਾਨੇਵਿਚਹੀਜਮੀਨਮਾਲਕਾਂਤੇਜਗੀਰਦਾਰਾਂਦੇਘਰਾਂ 'ਚਗੋਹਾ-ਕੂੜਾਕਰਦੀਆਂਉਮਰਾਂਲੰਘਾਲੈਂਦੀਆਂਹਨ।ਇਹਪੱਖਸਿਰੇਦੀਜਗੀਰੂਲੁੱਟਖਸੁੱਟ 'ਚਜਕੜੀਕਿਰਤਸ਼ਕਤੀਦੇਸੰਗਲਾਂਵੱਲਝਾਤਪੁਆਉਂਦਾਹੈ।

ਕਰਜੇਦੇਵਿਆਜ 'ਚਜਾਂਦੀਰਕਮਦਾਟੇਬਲ

          ਕੁੱਲਕਰਜਾਰਾਸ਼ੀ                     ਔਸਤਵਿਆਜਦਰਸਲਾਨਾ           ਕੁੱਲਵਿਆਜਸਲਾਨਾ

          12,47,20,979/-                24%                       2,99,33,035/-